ფილტვის კიბოს შესახებ ცნობიერების ამაღლების თვე

ნოემბრის თვე წარმოადგენს ფილტვის კიბოს შესახებ ცნობიერების ამაღლების თვეს და ის გამოიყენება რათა ხაზი გაესვას ფილტვის კიბოს სიმძიმეს და ძირითად რისკ-ფაქტორებს მთელს მსოფლიოში.

2020 წელს ფილტვის კიბოს დაახლოებით 2.2 მილიონი შემთხვევა დაფიქსირდა. კიბოს კვლევის საერთაშორისო სააგენტო (IARC)-ი სტაბილურად ასახელებდა ფილტვის კიბოს ყველაზე გავრცელებულ კიბოდ მსოფლიოში 2020 წლამდე, სანამ ძუძუს კიბოს შემთხვევების რაოდენობამ ოდნავ გადააჭარბა ფილტვის კიბოს შემთხვევებს. თუმცა, ფილტვის კიბო იყო და რჩება კიბოს სიკვდილის ყველაზე გავრცელებულ მიზეზად მსოფლიოში. ფილტვის კიბოსგან 2020 წელს თითქმის 1,8 მილიონი ადამიანი გარდაიცვალა, რაც თითქმის ორჯერ მეტია სიმსივნით გამოწვეული სიკვდილის მეორე ყველაზე გავრცელებული მიზეზზე -  კოლორექტალური კიბოზე.

ფილტვის კიბოს განვითარების ძირითად რისკ-ფაქტორად თამბაქოს მოწევა რჩება. სხვა საერთო მიზეზები მოიცავს გარე და შიდა ჰაერის დაბინძურებას, დიზელის ძრავის გამონაბოლქვს, შედუღების ორთქლსა და აზბესტს. ყველაზე ხშირი ფილტვის კიბოს დიაგნოზი და მისით გარდაცვალებულთა რაოდენობა ფიქსირდება აზიაში, ხოლო შემდგომ ევროპაში.

ამჟამად, IARC მკვლევარები მუშაობენ სხვადასხვა პროექტზე ფილტვის კიბოს ადრეული გამოვლენის გასაუმჯობესებლად, ყველაზე მეტი რისკის ქვეშ მყოფი პირებისა და ჯგუფების იდენტიფიცირებისთვის, ფილტვის კიბოს იშვიათი ქვეტიპების გამოსაკვლევად და მკურნალობის ქვეშ მყოფ პაციენტებში გადარჩენის გასაუმჯობესებლად.

თქვენ შეგიძლიათ შეამციროთ ფილტვის კიბოს რისკი რამდენიმე გზით:

• თამბაქოს მოხმარების შეწყვეტა -  არის ყველაზე მნიშვნელოვანი, რისი გაკეთებაც შეგიძლიათ ფილტვის კიბოს პრევენციისთვის. ფილტვის კიბოს 10-დან თითქმის 9 შემთხვევა გამოწვეულია სწორედ სიგარეტის მოწევით. 
• მოერიდეთ მეორად კვამლს (პასიური მწეველობა) - სხვა ადამიანების სიგარეტის ან სიგარის კვამლის შესუნთქვას პასიური მწეველობა ეწოდება. პასიური მწეველობა იწვევს ფილტვის კიბოს მოზრდილებში, რომლებსაც შესაძლოა არასდროს მოუხმარიათ თამბაქო. ეს ყველაფერი ზრდის ფილტვის კიბოს რისკს 20%-დან 30%-მდე.
• გააკეთეთ ტესტირება რადონზე თქვენს სახლში - რადონი არის გაზი, რომლის სუნის შეგრძნება, გასინჯვა და დანახვა შეუძლებელია. ის ბუნებრივად მოდის კლდეებიდან და ნიადაგიდან და შეიძლება არსებობდეს მიწისქვეშა წყლებშიც. ითვლება, რომ რადონი არის ფილტვის კიბოს მეორე წამყვანი მიზეზი შეერთებულ შტატებში, რომელიც ყოველწლიურად 20000-ზე მეტი ფილტვის კიბოსგან განვითარებული სიკვდილის გამომწვევია.

რამდენად სწორია ფილტვის კიბოს სკრინინგ პროგრამაში ჩართულობა თქვენთვის?

აშშ-ს პრევენციული სერვისების სამუშაო ჯგუფი რეკომენდაციას უწევს ფილტვის კიბოს ყოველწლიურ სკრინინგს დაბალი დოზებით, კომპიუტერული ტომოგრაფიით (CT სკანირება) იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც აკმაყოფილებენ ქვემოთ ჩამოთვლილ სამივე კრიტერიუმს:

• 20 წლის მანძილზე მოიხმარდნენ სიგარეტის ერთ კოლოფს დღეში;
• მოიხმარენ სიგარეტის ერთ კოლოფს დღეში ახლა ან მოიხმარდნენ და შეწყვიტეს მოხმარება ბოლო 15 წლის განმავლობაში;
• არიან 55-დან 75 წლამდე.

ფილტვის კიბოს სკრინინგი თავის მხრივ გარკვეული სახის რისკ-ფაქტორებსაც მოიცავს დასხივების კუთხით. ამიტომ მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს ფარგლებში მოქმედებს უფასო სკრინინგ პროგრამა, ის მხოლოდ რეკომენდირებულია იმ მოზრდილებში, რომლებსაც აქვთ დაავადების განვითარების მაღალი რისკი მათი მწეველობის ისტორიდან და ასაკიდან გამომდინარე.

იმისათვის, რომ გაიგოთ მეტი, მიიღოთ უახლესი რეკომენდაციები და გაერკვეთ, რამდენად სწორია თქვენთვის სკრინინგ პროგრამაში ჩართულობა, შესაძლებლობა გეძლევათ REDMED-ის საიტისა თუ აპლიკაციის მეშვეობით გაიაროთ აუდიო ან ვიდეო კონსულტაცია მაღალკვალიფიციურ პულმონოლოგებთან და პრევენცია გაუწიოთ დაავადების გვიან სტადიაზე აღმოჩენას.